TÜRK VATANDAŞLIĞININ KAYBEDİLMESİ
1-Kanun Yolu Ile Türk Vatandaşlığının Kaybı
Yabancı ile evlenen Türk vatandaşı kadın,
-Kocanın Milli Kanununu evlenme sebebiyle kendi vatandaşlığını bahşediyorsa,
-Evlenme, Türk makamları önünde yapılmışsa, evlenme akdi sırasında evlenmeyi yapan makama hitaben, şayet evlenme, evlendirmeye yetkili yabancı makamlar önünde yapılmışsa, evlenme akdinden başlayarak bir aylık süre içinde yurt dışında Dış Temsilciliklerimize, yurt içinde ise evlenmeyi tescili ile görevli Türk makamlarına kocasının vatandaşlığına geçeceğini yazılı olarak beyan etmişse, Türk vatandaşlığını kaybetmektedir.
Kocasının vatandaşlığını o devletin Milli Kanununa göre belirli şartların gerçekleşmesi ile kazanıyorsa, kazanma tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını kaybetmektedir.
Yabancı ile evlenen Türk vatandaşı kadına kocasının vatandaşlığının bahşedildiğinin yada belirli şartların gerçekleşmesi sonucunda vatandaşlık veriliyorsa bu durumların tespiti bakımından o devletin yetkili makamlarınca verilmiş belgelerinin tasdikli Türkçe tercümelerinin ibraz edilmesi gerekmektedir.
Bu kadınlar kayıp tarihiden itibaren yabancı işlemine tabii tutulurlar.
Türk vatandaşlığını bu yolla kaybeden kadının bu evlenmeden önceki küçük çocukları,
-Babanın ölmüş bulunması,
-Babanın belli olmaması,
-Babanın vatansız olması ,
Şartlarından birinin mevcut olması halinde Türk vatandaşlığını kaybeder, çocuk 15 yaşından büyük ise kendisinin yazılı muvafakatı gerekir. Şayet vatansız kalacaklarsa Türk kalırlar.
Yurt içinde ilgili Nüfus İdaresine, yurt dışında Dış Temsilciliklerimize, yukarıda belirtilen durumların var olduğunu ispatlayan belgelerle müracaat edilmesi gerekir.
2-Seçme Hakkı İle Türk Vatandaşlığının Kaybedilmesi
A- Türk Vatandaşlığını Kazanan Çocuklar:
Madde 27- Aşağıdaki Türk vatandaşları reşit olmalarından başlayarak iki yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler:
a) (Değişik: 13/02/1981-2383/8 md.) Analarına bağlı olarak doğumla Türk vatandaşı oldukları halde doğumla veya sonradan yabancı babalarının vatandaşlığını kazananlar,
b) Evlatlığı alınmakla Türk vatandaşı olanlar,
c) Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar,
ç) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşı olanlar,
Yukarıdaki hükümler gereğince vatandaşlıktan ayrılma ilgiliyi vatansız kılacak ise, bu hak kullanılmaz.
B- Evlenme ile Türk Vatandaşlığını Kazanan Kadın:
Madde 28- 5 inci madde uyarınca evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan kadınlar evliliğinin sona ermesinden başlayarak üç yıl içinde evlenmeden önce sahip oldukları devlet vatandaşlığını muhafaza ettikleri veya bu vatandaşlığa dönebildikleri taktirde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.
3-Yetkili Makam Kararı ile Türk Vatandaşlığının Kaybı
A-Türk Vatandaşlığından Çıkma İzni
Almanya, Avusturya, İsveç, Norveç ve Danimarka vatandaşlık kazanımında Türk vatandaşlığından çıkmayı şart olarak koşmaktadır.
403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 20 inci maddesi uyarınca TÜRK VATANDAŞLIĞINDAN ÇIKMA İZNİ aşağıdaki şartların varlığı halinde İçişleri Bakanlığı’ nca verilebilir:
-Mümeyyiz ve reşit olmak,
-Herhangi bir nedenle yabancı devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya başka bir devlet vatandaşlığını kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak,
-Herhangi bir suç nedeniyle aranmakta olan kişilerden olmamak,
-Hakkındaki herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.
Yabancı devlet vatandaşlığına geçmek üzere Türk vatandaşlığından çıkma izni isteyenlerin Form :A-1 (Ek-1) dilekçeyi, yabancı devlet vatandaşlığını kazanmış olup da, Türk vatandaşlığından çıkma izni isteyenlerin Form :A-2 (Ek-2) dilekçeyi doldurmaları gerekmektedir. Bu dilekçeler İçişleri Bakanlığınca hazırlanarak müracaat makamı olan dış temsilciliklerimize ve Valiliklere gönderilmiştir.
Form dilekçelere eklenecek belgeler söz konusu formların arka yüzlerinde belirtilmiş olup, şunlardır.
-Form dilekçede adları geçen kişilerin yabancı devlet vatandaşlığına kabul edileceklerine ilişkin teminat belgesinin ya da kabul edildiklerine dair belgenin Türkçe’ye çevrilmiş onaylı örneği,
-Vatandaşlığa kabul teminat belgesinde belirtilmiş olan 15-18 yaş arasındaki çocukların baba veya analarına bağlı olarak işlem görmek isteyip istemediklerine ilişkin muvafakat dilekçeleri,
-2 adet vesikalık fotoğraf (müracaat makamında kalacak),
-Vatandaşlıktan çıkma izni isteyen boşanmış, eşi yabancı yada ölmüş kişilerin reşit olmayan çocuklarının birlikte işlem görmesi isteniyor ise, bu durumlarını kanıtlayan belgelerin onaylanmış bir örneği.
-Boşanmış kişilerden çocuğun velayeti olan kişinin müracaatı halinde velayeti olmayanın yazılı muvaffakat belgesi
Form dilekçelerde kişilerin kimlikleri ile nüfus kütüklerinde kayıtlı oldukları yere ilişkin bilgiler bulunduğundan başvuru formuna ayrıca nüfus cüzdanı örneği eklenmesine gerek yoktur. Ancak, nüfus kayıtlarına kolaylıkla ulaşılabilmesi ve işlemlerin daha kısa sürede sonuçlanması açısından form dilekçelerin güncel bilgileri taşıyan ( kişinin en son durumunu gösterir) nüfus cüzdanı, nüfus cüzdanının bulunmaması halinde ise pasaport yada evlenme cüzdanı gibi belgelere uygun olarak doldurulması zorunludur.
Eşlerin birlikte müracaat etmeleri halinde, 403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 32 inci maddesi uyarınca baba veya anneye bağlı olarak işlem görecek reşit olmayan çocuklar var ise bunların kimlik bilgileri babanın başvuru formuna yazılmalıdır.
Konsolosluklarca Bakanlığımıza intikal ettirilen başvurular incelenerek gerekli araştırmalar yapıldıktan sonra durumları uygun olanların Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilmesi hususunda İçişleri Bakanlığından karar alınmakta ve düzenlenen izin belgeleri ilgililere teslim edilmek üzere toplu olarak müracaat makamlarına gönderilmektedir.
Henüz yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmamış olan kişilere önce "Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi" verilmekte, diğer devlet vatandaşlığının kazanıldığına ilişkin belge müracaat makamına ibraz edildiğinde bu defa "Türk vatandaşlığından çıkma belgesi" verilmektedir.
Vatandaşlığımızdan çıkmasına izin verilen kişiler "Türk vatandaşlığından çıkma belgesini" teslim aldıklarında, Kanunun 23 üncü maddesi uyarınca Türk vatandaşlığını kaybettiklerinden çıkma belgesini teslim alan kişilerin nüfus kütüklerindeki kayıtları kapatılmaktadır.
B-Vatandaşlığa Alınmanın İptali
Vatandaşlığa alınma, ilgilinin yalan beyanı veya önemli hususları gizlemesi sonucu vuku bulmuş ise, vatandaşlığa alınma kararı Bakanlar Kurulunca iptal edilir.
İlgilinin Türk Vatandaşlığına alınmasından başlayarak beş yıl geçtikten sonra iptal kararı verilemez.
C-Türk Vatandaşlığının Kaybettirilmesi
Aşağıda belirtilen kişilerin Türk vatandaşlığını kaybettiklerine Bakanlar Kurulunca karar verilebilir.
-İzin almaksızın kendi istekleriyle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar.
-Yabancı bir devletin, Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da Hükümetçe, bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında elçilik veya konsolosluklarımız, yurt içinde ise mahalli mülkiye amirleri tarafından bildirilmesine rağmen üç aydan az olmamak üzere verilecek münasip bir süre içerisinde kendi istekleri ile bırakmayanlar.
-Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde kendi istekleriyle Hükümetin izni olmaksızın çalışmaya devam edenler.
-Yurt dışında bulunup da muvazzaf askerlik görevini yapmak veya Türkiye’de savaş ilanı üzerine yurt dışında bulunup da, yurt savunmasına katılmak için yetkili kılınmış makamlar tarafından usulen yapılacak çağrıya mazeretsiz olarak üç ay içinde icabet etmeyenler.
-Sevk sırasında veya kıtalarına katıldıktan sonra yurt dışına kaçıp da kanuni süre içinde geri dönmeyenler.
-Silahlı kuvvetler mensupları ile askerlik görevini yapmakta olanlardan görev, izin, hava değişimi veya tedavi için yurt dışında bulunup da süresi bittiği halde mazeretsiz olarak üç ay içinde geri dönmeyenler.
-Yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazandıktan sonra kesintisiz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve bağlılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza ettiğine delalet edecek resmi temas ve işlemleri bulunmayanlar.
-Herhangi bir yolla yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olup, kesintisiz olarak en az yedi yıl Türkiye dışında oturan ve Türkiye ile ilgisini ve bağlılığını kesmediğine ve Türk vatandaşlığını muhafaza etmek istediğine delalet edecek resmi temas ve işlemlerde bulunmayanlar.
D-Türk Vatandaşlığından Çıkarma
Yurt dışında bulunup da Türkiye Cumhuriyeti’nin iç ve dış güvenliği ile kanunun suç saydığı şekilde iktisadi veya mali güvenliği aleyhine faaliyette bulunan veya yurt içinde bu tür faaliyetlerde bulunup da her ne suretle olursa olsun yurt dışına çıkan ve hakkında Türkiye’de bu nedenle kamu davası açılmasına veya ceza kovuşturmasına veya hükmün infazına olanak bulunmayan ve gelmesi için yapılan duyuruya rağmen üç ay içinde, savaş sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde bir ay içinde yurda dönmeyen Türk vatandaşlığını sonradan kazanmış kişiler 403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 26 ncı maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu kararı ile Türk vatandaşlığından çıkarılabilirler.
Bu hüküm, Türkiye savaş halinde bulunduğu zaman, doğumla Türk vatandaşı olanlar hakkında da uygulanabilir.
Önemli açıklama :
-Kaybettirme ve çıkarma şahsidir. İlgilinin eş ve çocuklarına tesir etmez.
-403 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununa göre herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kaybetmiş olanlar, Bakanlar Kurulunca ikamet şartı aranmaksızın yeniden vatandaşlığa alınabilirler. Türk vatandaşlığından çıkarılanlar ise hiçbir şekilde yeniden Türk vatandaşlığını kazanamadıkları gibi, bunların Türkiye’de bulunan malları da Hazinece tasfiye edilir.
E-Türk Vatandaşlığını Kaybetmenin Sonuçları
Yabancı Muamelesi ve Saklı Tutulan Haklar (1)
Madde 29- (Değişik:06/7/2004- 5203/ 1.md) Bu Kanun gereğince Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler, kayıp tarihinden başlayarak yabancı muamelesine tâbi tutulur. Ancak doğumla Türk vatandaşı olup da, İçişleri Bakanlığından vatandaşlıktan çıkma izni alanlar ve bunların vatandaşlıktan çıkma belgesinde kayıtlı reşit olmayan çocukları; Türkiye Cumhuriyetinin millî güvenliğine ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü ve seçme-seçilme, kamu görevlerine girme ve muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları dışında, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tâbi olmak şartıyla Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. Kanunun 33 ve 35 inci madde hükümleri saklıdır.